De hofstede omvat een aantal bedrijfsgebouwen met bijbehorende paardentrailers, dekzeilen met strobalen daaronder, aanhangwagens en één gebouw dat cultuurhistorisch belangrijk is. Dat is het woonhuis met een daaraan aangebouwde stal. De geschiedenis ervan is ronduit interessant.
Er stond al een boerderij toen de steenrijke Balthasar Coymans daar 350 jaar geleden (tussen 1644 en 1677) een riante buitenplaats liet bouwen. Hij was nog maar kort getrouwd met de bepaald niet onbemiddelde Maria Trip, die dertig jaar jonger was. Ze hebben er weinig plezier van gehad, in 1657 overleed hij. In 1682 kocht niemand minder dan Prins Willem III van Oranje ‘De Cruijtbergh’, inclusief ‘bossen ende alle annexe landen daer aen ende onder gelegen achter De Santpoort’. Het was een turbulente tijd. In 1672, het zogeheten Rampjaar, werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van alle kanten aangevallen. Willem III werd toen door de Staten van een aantal provincies aangesteld als stadhouder. Maar een deel van de ‘Nederlanders’ zag dat stadhouderschap niet zitten. Op het jachtverblijf ‘De Cruijtbergh’ kon Willem misschien wat bijkomen van de stress. Maar niet lang, want in 1688 trok hij met een fors leger naar Engeland, waar hij in 1689 tot koning gekroond werd.
‘De Cruijtbergh’ bleef in bezit van het huis Oranje, raakte vervallen en werd tenslotte tussen 1811 en 1823 verkocht en toegevoegd aan de buitenplaats Duin en Berg (later Duin en Kruidberg).
Het huidige woonhuis is een restant uit 1864 van het oorspronkelijk veel grotere huis, de aangebouwde stal dateert van 1874. Het witgepleisterde huis heeft een pannendak, een rechte kroonlijst en de ramen van de hoge vensters zijn verdeeld in acht ruitjes met in rood-wit zandlopermotief beschilderde luiken.
Tekst: René Stommel
Foto: Florian van der Horst