De Zandpoort

De Zandpoort is ons historisch tijdschrift over Santpoort en omgeving. De Zandpoort verschijnt 1x per jaar.  De redactie bestaat uit Jos Diekstra en Annette Koster, lay out Hans Scholte. U kunt een recent exemplaar van de Zandpoort hier nabestellen (indien voorradig).

Op de Zandpoort van 2022 zijn aanvullingen en een rectificatie geschreven.

Alle uitgaven van De Zandpoort, behalve het laatste, worden digitaal bewaard in het Noord-Hollands Archief. Deze uitgaven kunt u rechtstreeks inzien bij het Noord-Hollands Archief (NHA) (klik op de betreffende groene link)

De Zandpoort bij de NHA

Inhoud De Zandpoort

p. 1 Inhoud
p. 2 De Bewaarschool van mevrouw Wüste (Annette Koster)
p. 12 In de etalage: Een badhuis aan de Wüstelaan (Jos Diekstra)
p. 18 Van de Spanjaardsberglaan tot De Veenen (Joost Veer)
p. 24 Leonard Hoogland, een Velsense soldaat in het leger van Napoleon (Map Arpad & Annette Koster)
p. 27 Vaarters en Schotenaren (Wim van Hooff)
p. 32 Een ondernemende en veelzijdige kappersfamilie in Santpoort (Lieke Baron)
p. 41 De connectie: De Bickers en Velserhooft (Annette Koster)
p. 45 Herberg De Wildeman (Jan Morren)
p. 53 Uit het archief: Perikelen rond een uurwerk (Annette Koster)
p. 56 Beelden in Santpoort: Intiem en besloten (Jos Diekstra)

p. 1 Inhoud
p. 2 Voorwoord
p. 3 Spaarnberg in vogelvlucht (Jos Diekstra)
p. 12 Van vuil lijnwaad tot smetteloos linnen (Jos Diekstra)
p. 18 Jacobus Petrus Nijssen (1881-1957) (Maarten Timmer)
p. 22 In de etalage: De ‘Grote Schoonmaak’ en Albert Heijn (Annette Koster)
p. 26 Blekerij en wasserij Hoek en Vaart (Jan Morren)
p. 35 Een zadelmakerij aan de kerkweg (Pim Boer)
p. 37 De connectie: Ludwig Willem Reymert Wenckebach (Jan Morren en Jos Diekstra)
p. 40 Van Patriotten naar Napoleon (Annette Koster)
p. 49 Uit het archief: Een oorkonde uit 1913 (Annette Koster)
p. 52 Beelden in Santpoort: Glad Graniet (Jos Diekstra)

p. 1 Inhoud
p. 2 Voorwoord
p. 3 We gaan naar Santpoort … (Annette Koster)
p. 12 Het dagelijkse leven op een Santpoortse blekerij/wasserij (Wim van Hooff)
p. 21 De connectie: Floris Adriaan van Hall (Jos Diekstra)
p. 23 Blekerij Uitvlugt (Jan Morren)
p. 33 Wat de bodem bewaarde (Jan Morren)
p. 34 Santpoorts Belang, een succesverhaal (Annette Koster)
p. 44 In de etalage: Twee- en vierwielers in het Hofje van Rijke (Jos Diekstra)
p. 47 Blekersduin, meer dan tobben alleen (Wim Bosman)

p. 1 Inhoud
p. 2 Voorwoord
p. 3 Toen telefoneren nog bijzonder was (Annette Koster)
p. 9 Blekerij en wasserij Middenvaart (Jan Morren)
p. 18 Lou Salomé in Santpoort (Annette Koster)
p, 25 Grenspalen (Joost Veer)
p. 32 Pastorale zorg in het Psychiatrisch Ziekenhuis Santpoort (Jos Diekstra)
p. 42 De teelt van tabakszaad op Duin en Kruidberg (Lieke Baron)

p. 1 Inhoud
p. 2 Voorwoord
p. 3 Een stem in de politiek (Annette Koster)
p. 17 De rampzalige brand (Jan Morren)
p. 25 Herberg, slagerij, elektra, pizzeria… (Gerard J. Telkamp)
p. 36 Handel en bedrijvigheid van de familie Pieterse (Jan Morren)
p. 45 Gerard Bleeker, een tuinarchitect in Santpoort (Annette Koster)
p. 51 Snelle Wieken (Lieke Baron)

p. 1 Inhoud
p. 2 Voorwoord
p. 3 Inleiding
Groente en fruit
p. 4 Oh, dey’s so fresh an’fine: over aardbeienteelt (Jos Diekstra)
p. 9 Ter veiling met eigen oogst (Jos Diekstra)
p. 13 De gang van Santpoort naar Beverwijk: vervoer (Jos Diekstra)
p. 14 Van ijzige winters tot irritante beestjes: problemen in de tuinbouw (Jos Diekstra) Bloemen en bollen
p. 17 Impressies uit een periode: Opkomst en bloei van de bloembollencultuur in Santpoort tot 1920 (Annette Koster)
p. 25 Bloembollenteelt in Santpoort voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog (Lieke Baron)
p. 41 Kunst als aanjager bij de promotie van Nederland Bloemenland (Lieke Baron)
Tuinders, kwekers en hobbyisten
p. 49 Kwekerij Nijssen aan de Hoofdstraat (Jan Morren)
p. 53 De Nijssens in de bollen (Lieke Baron)
p. 62 Tabernal: van groente, zaden, rietmatten en ijzerwaren (Jos Diekstra)
p. 65 De herinneringen van Abram Jonker (Jos Diekstra & Annette Koster)
p. 68 Tuinbouw op het gebied van Bleek en Hoven (Annette Koster)
p. 70 Van tuinbouwbedrijf naar tuincentrum: het bedrijf van Casper van Duijn (Annette Koster)
p. 72 Tuinderij Van Warmerdam: een kleine kroniek (Jos Diekstra)
p. 75 Vijf generaties Molenaar (Outger Baron)
p. 79 Kwekerij Loef (Lieke Baron)
p. 81 Een pareltje in De Biezen (Jos Diekstra)
p. 82 Verscholen achter gevels (Jos Diekstra)

p. 1 Inhoud
p. 2 Voorwoord
p. 3 Sportverenigingen in Santpoort
p. 4 Handboogschutterij V.Z.O.S.
p. 6 Kennemer Golf & Country Club
p. 9 Rooms Katholieke Voetbal Vereniging Velsen (RKVV Velsen)
p. 11 Turnvereniging Santpoort (deze pagina ontbreekt op de site van het NHA)
p. 15 Harddraverij-Vereniging Santpoort en Omstreken
p. 17 Bridgeclub De Kennemers
p. 18 Schaakclub Santpoort
p. 20 Sportvereniging Terrasvogels
p. 21 Terrasvogels Voetbal
p. 23 Atletiek Vereniging Suomi
p. 27 Lawn Tennis Club Groeneveen v/h LTC Brederode
p. 29 Bridgeclub De Jump
p. 32 Terrasvogels honkbal
p. 34 Santpoortse Sportvereniging Dschen Dui
p. 45 Bridgevereniging DE SANTHAES
p. 46 Terrasvogels softbal
p. 47 Duin en Kruidberglopers
p. 48 Paarden Sport Vereniging Duin en Kruidberg
p. 50 Biljartvereniging Velsen
p. 51 Bridgevereniging Velsen
p. 53 LTC Ruïne van Brederode
p. 54 Biljartvereniging “Het Terras”
p. 56 Bridgeclub “Het Terras”
p. 57 Bridge Club Santpoort
p. 58 Verhalen van Cees Twisk over de Kennemer in Santpoort

p. 2   Voorwoord
p. 3 Bescherming van een stukje “Zegepralent Kennemerland (Lieke Baron)
p. 28 Van Jan Gijzen tot Zandpoort-Zuid (Pim Boer)
p. 32 De Wildernisse van Brederode (Hans Schut)
p. 42 Van wapengekletter en vrome franje (Jos Diekstra)
p. 47 Het Huis ter Kleef, woonkasteel van de Brederodes (Wim van Hoff)

p. 2 Voorwoord
p. 3 Wederopbouw in Santpoort 1945-1965 (Outger Baron en Murk de Groot)
p. 21 Maranatha: Kliniek vol rust en vrede (Dick Groeneveld en Jos Diekstra)
p. 33 De gemeentekwekerij van Velsen (Jan Morren)
p. 45 Romeinse invloeden in de regio Velsen (Pim Boer)
p. 51 Een oorlogsmonument in Santpoort-Zuid (Pim Boer)

p. 2 Voorwoord
p. 3 Literair-historisch Santpoort (Pim Boer)

  1. De ruïne van Brederode bewonderd door talloze schrijvers
  2. Een vers over de ruïne van Brederode en een ballade over een stroper en een vinker
  3. De Blauwe Trappen
  4. Het Bleekersmeisje (fragment)
  5. Frederik Willem van Eeden, botanicus en schrijver
  6. Jacobus Graandijk wandelde naar Sparnberg
  7. Eliza Laurillard, dominee en dichter
  8. Frans Netcher
  9. Frederik van Eeden in Duin en Kruidberg
  10. Beeckestijn: locatie voor ouderwtse liefdesroman
  11. De Santpoortse jaren van dichteres Vasalis
  12. Mea Verwey, uitgeefster en dichteres in Santpoort
  13. Nine van der Schaaf
  14. Madelon Székely-Lulofs
  15. Menno Wigman
  16. Jantje Bosch

p. 33 De fabel van het stuivend zand (Jan Morren)
p. 25 Afbeeldingen
p. 41 Woonwijk de Elta (Wim van Hooff)
p. 49 Buitenzorg en de buren (Gerrit Jonker)

p. 5 Kennemergaarde, een statige villa tussen hoge bomen (Jos Diekstra)
p. 13 Repatriant in Nederland (Jos Diekstra)
p. 21 Van dubbel woonhuis nr. 58 tot garagebedrijf Immers (Jan Morren)
p. 33 Van Witte Valck tot Blauwe Druif (Jan Morren)
p. 40 De kerk van Jan Gijzen lag in …. (Wim van Hooff)
p. 47 Van der Vlugt Melkinrichting (Gerrit Jonker)
p. 53 Wie vroeger Opel zei, zei Van der Velden (Gerrit Jonker)

p. 5 Een kunstschat in Santpoort (Jos Diekstra)
p. 9 Marmora Papenburgica (Jos Diekstra)
p. 11 Herinneringen aan mijn vader (Tiny Lam-de Groot)
p. 14 Blekerij van de heer Berckenrode (Jan Morren)
p. 28 Stinsenplanten (Ronald Brakel)
p. 30 De schatkamer van Spaarnberg (Kees Gnirrep)

Schilders in Santpoort
p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 Jacob Adriaansz. Matham (1571-1631) (Jos Diekstra)
p. 8 Anthonie Waterloo (1609-1690) (Lieke Baron)
p. 10 Jacob van Ruisdael (1628-1682) (Jos Diekstra)
p. 12 Cornelis van Noorde (1731-1795) (Gerrit Jonker)
p. 14 Hendrik Tavenier (1734-1807) (Lieke Baron)
p. 16 Petrus Josephus Lutgers (1808-1874) (Gerrit Jonker)
p. 18 Anthon G.A. van Rappard (1858-1892) (Pim Boer)
p. 20 Ludwig W.R. Wenckebach (1860-1937) (Pim Boer)
p. 22 Job Graadt van Roggen (1867-1959) (Pim Boer)
p. 24 Piet Mondriaan (1872-1944) (Lieke Baron)
p. 26 Hendrik de Vries (1891-1985) (Jos Diekstra)
p. 28 Kees Koeman (1895-1954) (Pim Boer)
p. 30 Kees Verwey (1900-1995) (Pim Boer)
p. 32 Jan Wilmink (onbekend, 20e eeuw) (Gerrit Jonker)
p. 34 Otto B. de Kat (1907-1995) (Lieke Baron)
p. 36 Gerrit Dekker (1911-1991) (Pim Boer)
p. 38 Bert Bus (1931-) (Jos Diekstra)
p. 40 Jan Makkes (1935-1999) (Pim Boer)
p. 42 Ruud Cornelisse (1940-) (Jos Diekstra p. 44 Joop Vermey (1941-) Jos Diekstra p. 46 Peter Balm (1943-) (Jos Diekstra)
p. 48 Hans Arnout Swart (1961-) (Lieke Baron)
p. 50 Henk Zwanenburg (1961-) (Lieke Baron)
p. 52 Leerlingen Brederode Daltonschool (2010) (Kunstcommissie school)
p. 54 Geraadpleegde archieven en literatuur

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 Velserend: Van natuurbad tot bouwval (Jos Diekstra)
p. 24 Herinneringen aan Velserend (Jos Diekstra)
p. 30 Blekerij Garenvreugd (no. 64) (Jan Morren)
p. 37 De blekerij Watervloed (Jan Morren)
p. 42 Blekerij In de Bogt (Jan Morren)

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 Kindertehuis “De Lichthoeve” Een gezin van 80 kinderen in Santpoort-Noord (Rob Reurings, Cor Moolenaar, Jos Diekstra)
p. 28 Santpoort rond 1752 (Jos Abbing)
p. 32 Bestuur en rechtspraak (Karel Ackema)
p. 33 Belastingen in Velsen rond 1752 (Karel Ackema)
p. 34 Het landschap rond Santpoort in 1752 (Wim Veenendaal)
p. 36 Velser kers en bruine bonen (Wim Veenendaal)
p. 37 Middelen van bestaan rond 1752 (Jos Abbing)
p. 38 Kleding rond 1752 (Jos Abbing)
p. 41 ‘Hier maekt men ’t lywaet wit, hier bleykt men ’t graeuwe garen’. (Lieke Baron)
p. 44 Langs ‘s Heerenwegen. (Lieke Baron)
p. 45 Een chirurgijn in Santpoort (Hugo Strik)
p. 49 Vertier en vermaak. (Lieke Baron)
p. 51 Grote afbeeldingen in Santpoort in 2009 t.g.v. de viering van de 250e kortebaandraverij

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 In memoriam (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 4 De blekerij Middenvaart (Jan Morren)
p. 19 Van kleerblekerij tot tennisbaan (Jan Morren)
p. 26 Van kruidenier tot kledingzaak – Firma Hop 80 jaar in Santpoort (Jos Diekstra)
p. 31 Sporen van cultuurhistorie in Nationaal Park Zuid-Kennemerland (drs. Arjen Molenaar)
p. 39 Reacties van lezers (Hanny van Amerongen en Anneke Rings-Nederkoorn)

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 Leek en de Bergen of Bleek en Hoven – Een kroniek over blekers en telers (Jan Morren (Jos Diekstra))
p. 16 Van uitspingende rondingen en laddervensters – De Amsterdamse School (Jan Morren)
p. 18 Het verhaal van de villa ‘Najade’ en haar bewoners (Hans Visser)
p. 28 Najade na de sluiting van het Provinciaal Ziekenhuis (Prof. Henk Tijms)
p. 30 Oorlogsherinneringen (Jaab Poel)

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 Bescherming van een stukje “Zegepralent Kennemerland” 30 jaar Stichting Santpoort in vogelvlucht (Lieke Baron en Jos Diekstra)
p. 14 Zeg Jet, zet de knop eens op twee (Jos Diekstra)
p. 16 Herinneringen aan Mellona in Santpoort (Johan de Meza en Hans Visser)
p. 25 Zicht op boeken en gebouwen (Jos Diekstra)
p. 27 Mea Verwey en haar stokpaardjes – Een Santpoortse uitgeefster als wereldverbeteraar (Lisa Kuitert)
p. 38 Een stukje genealogie (Hans Visser)
p. 40 Middenduinerweg 2, het huis van een Santpoortse uitgever (Pim Boer)
p. 47 Dik Peereboom en familie (Pim Boer)
p. 32 Foto’s van vroeger – najaar

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 Geloven in Santpoort (Pim Boer)
p. 13 Een landgoed vol Witte Paters (Jos Diekstra)
p. 20 Wie was dominee Van den Bergh van Eysinga in Santpoort? (Jet van Voorst Vader)
p. 22 Zouaven in Santpoort (Hans Visser)
p. 28 Oude teksten over Santpoort (Agnes Dunselman-Borgers)
p. 32 Aanvulling op Middenduin (Jan Morren)
p. 35 Oude herinneringen aan de Vinkenbaan (Hans Visser)
p. 36 Reacties van lezers (Redactie)

p. 2 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 3 De hofstede Middenduin en haar geschiedenis (Jan Morren)
Inleiding De Casteleijnhofstede
p. 5 Een andere naam en een andere plaats
p. 8 Middelduin krijgt de naam Middenduin
p. 12 Archeologisch onderzoek Middenduin
p. 15 Bouwkundige ontwikkeling
p. 24 Eigenaren van Middenduin (Hans Visser)
p. 28 Noten en bronvermelding
p. 30 Speeltuinen in Santpoort: de beginjaren (Pim Boer)
p. 35 Tachtig jaar Bloemendaalsestraatweg
p. 35 Een stukje historische achtergrond (Hans Visser)
p. 36 Oude herinneringen van Bram Jonker (Bram Jonker)
p. 42 Met Gerard Waasdorp op pad (Gerard Waasdorp)
p. 48 Frans Netscher in Santpoort (Pim Boer)

p. 1 Voorwoord (Bestuur Stichting Santpoort)
p. 2 Sinneveld, een hofstede in de Leck (Jan Morren)
p. 15 Een koetshuis dat verhuisde van Haarlem naar Santpoort (Jan Morren)
p. 22 Een verborgen stukje historie (Jan Morren)
p. 26 Rietveld in Santpoort (W.J.C. Boer)

p. 2 Voorwoord
p. 3 De hofstede Velserend (Jan Morren)
Inleiding Het landschap in de middeleeuwen en de 16e eeuw
p. 6 Het huis te Loo
p. 12 De naam van de hofstede wordt veranderd in Velserend
p. 15 Het landschap rond Velserend in het begin van de 19e eeuw
p. 16 Velserend wordt een logement
p. 28 De Santpoortse-Bloemendaalse Vallei (Bert Oosterop)
Inleiding
p. 30 Historisch geografische structuren van Meer en Berg
p. 31 De Brederode duinen
p. 35 Wegen en lanen
p. 39 Duinrellen
p. 40 Tuinen

p. 1 Voorwoord
p. 2 Blekerij Zorgvrij en Park Bosbeek (Jan Morren)
p. 3 Wegen en grenzen
p. 4 Een sate in de Leck
p. 6 Hofstede en Blekerij
p. 13 Zorg om water
p. 16 Topografie
p. 18 De blekerij breidt zich uit
p. 21 De windvang van molen “De Zandhaas”
p. 22 De Blekerij krimpt in, de nering loopt terug
p. 25 De Blekerij wordt beëindigd en krijgt de allure van een buitenplaats
p. 29 Burgemeester Rijkenspark en Bosbeek
p. 34 Het veranderende (park)landschap
p. 38 Nabeschouwing (J. Morren en B.J. Oosterop)
p. 41 Bijlage

p. 1 REDACTIONEEL
p. 5 Twintig jaar Stichting Santpoort
p. 17 Eens begon er de zee; de Santpoortse binnenduinrand
p. 25 Ipenhage: Een kleine hofstede (Jan Morren)
p. 27 De Prinsenhof: Een hofstede bij het huis Brederode (Jan Morren)

p. 5 REDACTIONEEL
p. 7 Duinrellen, vroeger en nu (Bert Oosterop)
p. 24 De vervuiling van de Brederoodse Beek (Bert Oosterop)
p. 27 Hoogsigtenburg of Jachtlust; van blekerij tot monument (Jan Morren)
p. 38 De Blauwe Trappen (Jan Morren)
p. 40 Stuyvesant (Jan Morren)

p. 3 REDACTIONEEL
p. 5 Vier eeuwen Spaarnberg, 1593-1994; van blekerij tot landgoed (Jan Morren)

  1. Een blekerij aan de Lekpolder aan de rand van de wildernis
  2. Het werk op een lijnwaadblekerij als Spaarnberg (Jan Hein Beelen)
  3. Een gewezen blekerij in de Bataafs-Franse tijd
  4. Spaarnberg groeit uit tot een fraaie hofstede
    1. De verwerving van de grond, 1818-1834
    2. De verfraaiing van de hofstede
    3. De verfraaiing van de tuin van Spaarnberg
  5. Een baronesse bewoont de buitenplaats Spaarnberg
  6. Spaarnberg wordt verdeeld en verliest gedeeltelijk zijn glorie
  7. Een landgoed verliest een groot deel van zijn historische inrichting

p. 75 Bosbeekschool 125 …. of ruim 200 jaar oud? (Bert Oosterop)

p. 4 Inleiding tot en handleiding voor een “culturele” fietstocht in Santpoort
p. 6 FIETSROUTE

p. 2 Woord vooraf over de inhoud van dit nummer
p. 3 De Stichting Santpoort in de jaren 1984-1985
p. 7 Monumentenbeleid van Velsen (L. Vermande-Deinum)
p. 9 Wat is Santpoort? (T.L.M.)
p. 10 De stoomtram Haarlem – Alkmaar (Kees van Berendonk)
p. 18 Herbergen, logementen en andere pleisterplaatsen aan de Hoofdstraat
p. 28 De Hoofdstraat te Santpoort tussen ong. 1890 en heden. (met herinneringen aan een recent verleden)
p. 50 Hoe oud is de Hoofdstraat van Santpoort?

p. 1 REDACTIONEEL
p. 4 “VERBANNINGSOORD” voor Engelse ingenieurs? (F.G.)
p. 7 De Vinkenbaan, “Salon van Velsen” (T.L.-M.)
p. 9 Het “Gegoten huis” aan de Vinkenbaan (H.K.)
p. 12 Vinkebanen (T.L.-M.)
p. 15 Wapenarsenaal aan de Duinweg (G.A.J. Meijer (Joop))
p. 18 De zorg voor ons cultuurgoed (L.V.-D.)
p. 20 Overzicht van onze inventarisatie-werkzaamheden
p. 21 Enige voorbeelden uit het inventarisatie-album Duinweg – Vinkenbaan (F.G.)
p. 25 Aanwinst voor Santpoort! (F.G.)
p. 26 Monument in gevaar (F.G.)
p. 27 Nòg een monument? De Onafhankelijkheidsboom aan de Wüstelaan (F.G.)
p. 29 Santpoort stiefkind van Velsen? (F.G.)
p. 30 Raadsel opgelost! Dokter LaLau legde een koekoeksei! (A. Dalhuisen-Smits)

p. 1 REDACTIONEEL
p. 2 Bestuursmededelingen
p. 4 De halve waarheid …. …. Een dubbele leugen (G.A.P. Bovendeert)
p. 10 Restauratie Middenduin gaat door! (L.H. Kloek)
p. 14 Middenduin Van “Casteleyn Hofstede” tot boerderijgroep (L.H. Kloek)
p. 17 Korte levensbeschrijvinf van W.L.H. La Lauw (S. Rolle (gemeentearchivaris))
p. 19 Verlossingen in Santpoort, 100 jaar geleden (Dr. Meindert J.W. de Grooet, arts)

p. 1 REDACTIONEEL Bestuursmededelingen
p. 2 Nogmaals: De Zandpoort
p. 3 Er is werk aan de winkel!
p. 6 Het werk van de Stichting Santpoort in 1978
p. 15 De bewaarschool van mevrouw Wüste (S. Rolle (gemeentearchivaris))
p. 25 Straatnamen in Santpoort (Mr. L. Frans de Groot)
p. 28 Het provinciaal ziekenhuis te …. Bloemendaal (Mr. L. Frans de Groot)
p. 30 Middenduin blijft behouden!! (L.H. Kloek)

p. 1 REDACTIONEEL
p. 7 Wat deed de Stichting het afgelopen jaar?
p. 11 Onwettige procedure i.v.m. verbouwingen (L. Vermande-Deinum)
p. 12 De Velserbroekpolder
p. 15 “Ze doen maar” Wat gebeurt er in Duin en Kruidberg? (L.H. Kloek)
p. 19 Santpoort en Sint Patricius (J. van Venetien)

De eerste 25 exemplaren van Zandpoort via het Noord-Hollands Archief (NHA) http://nha.courant.nu/periodicals/DZP.