Hoe romantisch de slotgracht er nu ook bij ligt, hij werd niet aangelegd voor de
sier. Het was een veiligheidsvoorziening. Die was hard nodig, want de kastelen
hier functioneerden als bunkers avant la lettre voor de graven van Holland, die
toentertijd uit waren op de onderwerping van West-Friesland. Het Huis te
Velsen (12 e eeuw), een kasteel dat stond bij wat nu de Santpoortse Dreef is en
dat dateert van vóór dat van de Brederodes (13 e eeuw), had zelfs een dubbele
slotgracht. De kastelen lagen op een strategische plek want ze controleerden al
het verkeer van noord naar zuid.
In zo’n slotgracht kon je ook prima je afval kwijt. Dientengevolge is ook de
slotgracht van de ruïne van Brederode een dankbaar onderzoeksobject voor
archeologen. Een van de aardigste vondsten is wel de orka, dat wil zeggen een
tweetal rugwervels van een vrouwtjesorka. Die is natuurlijk een maatje te groot
om daar te hebben kunnen zwemmen, het gaat om keukenafval van een
copieus diner op het kasteel. Want dat aten ze toen, net als bijvoorbeeld
zwanen (recepten kun je vinden in de ‘keukenboeken’ van tijdgenote Katharina
van Kleef). Hoe ze aan die orka gekomen waren is onbekend.
De waterstand van de slotgracht is een punt van zorg. Samenhangend met de
transformatie van het ziekenhuisterrein tot Brederodepark is een deel van het
brongebied van de Brederoodsebeek afgedamd, wat tot zorgwekkende daling
van het waterpeil van de slotgracht heeft geleid, met mogelijk schadelijke
gevolgen voor de (fundamenten van) de ruïne.
Tekst: René Stommel
Foto: Tialda Willems
