Thuis in Santpoort
Thuis in Santpoort is een rubriek van Stichting Santpoort. In deze rubriek vertelt een redactie van schrijvers en fotografen elke maand over een markant punt in Santpoort. De rubriek wordt gepubliceerd in het plaatselijke nieuwsblad De Hofgeest, Facebook en op de website.
De redactie bestaat uit:
Schrijvers: Jos Diekstra, Annette Koster en René Stommel
Fotografen: Florian van der Horst en Tialda Willems
Een ziekenhuisje op de Wüstelaan
Op Wüstelaan 34-36 staat een huis dat er voornamer uitziet dan de omliggende huizen. Dat komt door de hoge rechte lijstgevel, waarachter zich een woning met een schuin dak bevindt. Het huis, vroeger Villa Clara geheten, is in 1879 gebouwd. Van 1914 tot 1925 was het in gebruik als ziekenhuisje voor on- en minvermogenden, gesticht […]
Nova Zembla
Links van de oprijlaan naar het statige landhuis-hotel Duin en Kruidberg ligt het gebouwencomplex Nova Zembla, dat onderdeel uitmaakt van de buitenplaats. Het is van oorsprong een stalgebouw met een inpandig koetshuis annex garage, gebouwd in 1899 in renaissancistische stijl. Het grote landhuis erachter kon dan wel een prachtig en statig verblijf vormen in de […]
’t Brederode Huys
Het zou overdreven zijn om ’t Brederode Huys tegenover de Dekamarkt in Santpoort-Zuid een iconisch bouwwerk te noemen, laat staan een bouwwerk met monumentale waarde. Doorgaans zijn gebouwen in deze rubriek dat wél. Dat we hier een uitzondering maken komt door het belang van dit gebouw, dat domicilie is van de vereniging Santpoorts Belang. Die […]
Boerderij Westerhoeve aan de Middenduinerweg 80
J.C.Enschedé, burgemeester van Velsen van 1853 tot 1892, kocht in 1867 het buiten Vlugthoven (nu gelegen aan de Hoofdstraat 236). Kapitaalkrachtig als hij was kocht hij bovendien landerijen in de omgeving van Santpoort. Door deze te verpachten kon hij inkomsten genereren en daarmee zijn niet al te riante salaris als burgemeester aanvullen. In 1871 liet […]
Hoeve Middenduin
Aan de kruising van de Middenduinerweg, Velserenderlaan en Duin en Kruidbergerweg ligt deels verscholen het voormalige boerderijcomplex ‘Middenduin’, bestaande uit vier woonhuizen, een stal, twee houten kapbergen (opslagplaats voor hooi) en twee houten schuren. Hoeve Middenduin is een van oorsprong zestiende-eeuwse hofstede, die vermoedelijk tot in de achttiende eeuw tevens als blekerij gefunctioneerd heeft. Oorspronkelijk […]
Niet zomaar een paal
Als je rechts van restaurant Boschbeek aan de Wüstelaan het pad omhoog het Burgemeester Rijkenspark inloopt, dan tref je aan je rechterhand een fors uitgevallen hardstenen paal aan. Er zijn letters in uitgehakt. Aan de voorkant de letters SEB, aan de achterkant BEH. Omdat de voormalige blekerij Spaar en Berg daar gelegen was (een deel […]
Villa Najade
Voor veel Santpoorters is Duinweg of Duivelslaan 22-24 een bijzondere plek, de plek waar hij (of zij) ter wereld is gekomen! In het grote witte gebouw, nu verscholen achter veel groen, was van 1948 – 1977 Herstellingsoord en Kraaminrichting ‘Maranatha’ gevestigd. In die periode hebben daar – naar men zegt – wel vierduizend baby’s het […]
Buitenplaats Duin en Kruidberg
De oorsprong van het statige landhuis Duin en Kruidberg ligt bij de ondernemende eigenaar Jacob Theodoor Cremer (1847-1923) die zijn fortuin vergaart in Nederlands-Indië in de tabaksteelt en -handel. Hij is degene die de tabaksonderneming ‘de Deli-Maatschappij’ groot maakt en is medeoprichter van de Deli-Spoorwegmaatschappij, een uniek project op Sumatra. Hij eindigt in de Nederlandse […]
Toen we nog met een koets reden
Dat was 150 jaar geleden het geval. En dan had je dus een koetshuis nodig én een stal om de paarden te herbergen die je koets moesten trekken. Een voorbeeld van zo’n koetshuis annex stal tref je aan in de Hoofdstraat op nummer 238. Het staat, een beetje naar achteren, naast Vlugthoven (nummer 236), domicilie […]
Een pand met een rijke geschiedenis
Aan het einde van de Hoofdstraat, in de buurt van Huize Vlugthoven staat een in blokkenmotief witgepleisterd zeventiende-eeuws dubbel woonhuis (nrs. 240-242). Het heeft deel uitgemaakt van een groepje zeventiende-, achttiende- en negentiende-eeuwse huizen. Het geheel had een carrévorm met een binnentuin en droeg aanvankelijk de naam ‘De Hollandsche Binnentuin’ en later het ‘Hofje van […]
Villa Valckenhoef
In 1906 verrees in een nog leeg stuk duinlandschap, wit en majestueus, en ook een beetje eenzaam, villa Valckenhoef. Jonkheer Johan Lodewijk Mock, ritmeester der huzaren, kocht in 1905 het perceel grond van zijn vriend Jacob Theodoor Cremer, eigenaar van Duin en Kruidberg, waartoe het perceel tot dan toe behoorde. Uitvoerder was aannemer J.J. van […]
Een arbeidershuis (?) aan Wüstelaan 32
Volgens het ‘groot woordenboek van de Nederlandse taal’ (Van Dale, 2005) bestaat het woord ‘arbeidershuis’ niet, wél ‘arbeidershuisje’. Dat levert een probleem op voor de villa aan de Wüstelaan 32, die in 1879 gebouwd is in opdracht van W.F. Veldhoven, arbeider te Velsen. Deze vrijstaande villa, die staat op een ruim bemeten kavel, is te […]
Het Zwitserse Huis
Aan het eind van de Hoofdstraat staat op nummer 252 een opvallend grote villa, niet ver van een ander groot huis, Schoonoord (nummer 268). Het huis is in 1860 gebouwd in opdracht van de dames Heshuysen; zij behoorden tot een vooraanstaande Haarlems/Amsterdamse koopmansfamilie. Een lid van dezelfde familie woonde sinds 1826 in huize Schoonoord. Bij […]
De groene scheg
Met station Santpoort-Noord in de rug, en daarachter het open weidelandschap, wordt onze aandacht getrokken door een grootse groenstrook. Dit groengebied stuurt onze blik naar de zichtas die ons vanaf het station via de Valckenhoeflaan naar de kern van Santpoort-Noord leidt. Dit stukje open landschap draagt de naam ‘de groene scheg’ (groene driehoek). Deze zorgt […]
Tante Pos in Santpoort-Zuid: Vinkenbaan 10-12
Het Dagblad van Zuid Holland en ’s Gravenhage meldde op zes september 1911 dat de Heren Oudshoorn en Slingerland te Velzeroord de laagste inschrijving hadden gedaan voor de bouw van een postkantoor met directeurswoning aan de Vinkenbaan te Santpoort. De opdracht tot bouw kwam van het in Den Haag gevestigde ‘Hoofdbestuur der Post en Telegraphie’. […]
De doodgraverswoning op begraafplaats ‘De Biezen’
Dichtbij de ingang van begraafplaats ‘De Biezen’ aan de Kweekerslaan in Santpoort-Noord staat het ‘doodgravershuis’. Bij de opening van de begraafplaats in 1874 was het huis er nog niet. Toen de gemeente Velsen een stuk bos- en teelland kocht om er een nieuwe begraafplaats op aan te leggen, stond op dit perceel een boerderij. De […]
Huize Kennemergaarde
Het zal je maar gebeuren: als huwelijksgeschenk van je ouders een grote villa aangeboden krijgen. Dat geluk viel Herbert Cremer, oudste zoon van Jacob Theodoor Cremer en zijn vrouw Hermine Hogan ten deel. Vader Cremer, eigenaar van landgoed Duin en Kruidberg, zette in 1911 de architecten Van Nieukerken achter de tekentafel om een huis voor […]
Duinweg of Duivelslaan 35
Huizen aan de Duinweg of Duivelslaan in Santpoort-Zuid dateren in hoofdzaak van het eerste decennium van de vorige eeuw. Enkele grote villa’s aan de noordzijde moesten in de jaren 70 plaats maken voor nieuwbouw. Van de huizen die bleven is nummer 35 een markant voorbeeld. Voorbeeld van hoe men bouwde vóórdat bouwwerken vooral functioneel moesten […]
Een hek als rijksmonument
Langs de oostzijde van de Wüstelaan is een hek, honderden meters lang. Het smeedijzeren hek vormt de begrenzing van de oude buitenplaats Spaarnberg. Het is waarschijnlijk rond 1835 geplaatst bij de aanleg van het door J.D. Zocher ontworpen park bij het landgoed. Het is bijna overal in goede staat, hoewel de extreme stormen van tegenwoordig, […]
Shamrock, een verscholen villa
Aan de Middenduinerweg met prachtig uitzicht op ‘de groene long’ van Santpoort ligt een fraai onderkomen, dat de naam Shamrock draagt.Villa Shamrock, gebouwd in 1903, is omgeven door een grote, van oorsprong geometrisch aangelegde, tuin met stal en vertegenwoordigt de laatste fase van de Nederlandse landhuisbouw die geïnspireerd is op de Engelse, in schilderachtige stijl […]
De slotgracht en de walvis
Hoe romantisch de slotgracht er nu ook bij ligt, hij werd niet aangelegd voor de sier. Het was een veiligheidsvoorziening. Die was hard nodig, want de kastelen hier functioneerden als bunkers avant la lettre voor de graven van Holland, dietoentertijd uit waren op de onderwerping van West-Friesland. Het Huis teVelsen (12 e eeuw), een kasteel […]
Sant-vliet, een monumentale villa aan de Wüstelaan nr. 90
In 1897 verhuisde de arts Jan Lambertus Winkler Prins naar Santpoort. Waarschijnlijk koos hij voor deze omgeving omdat die als gezond bekend stond. Hij worstelde met zijn gezondheid en was een half jaar uit de running geweest. Hij liet een villa bouwen aan de rand van het dorp. De villa kreeg de naam Sant-vliet, waarin […]
Huize Dina
Als de stenen van Huize Dina aan de Duinlustparkweg konden spreken…. Op 16 januari 1930 vindt de opening plaats van een tehuis van de Vereeniging tot Bescherming van Joodsche Meisjes, dat huisvesting zal gaan bieden aan zo’n 14 tot 15 meisjes, die door armoede, sociale problemen of de dood van een ouder niet meer thuis […]
Het Luikje, Middenduinerweg 82
Er zijn in Santpoort een heleboel huizen met luiken, maar er is er maar één dat Het Luikje heet. Dat is niet verwonderlijk, want de luiken van dit huisje vallen wel érg in het oog. Doordat zij een relatief groot deel van de witgepleisterde gevel bedekken en door de kleuren waarin ze geschilderd zijn. In […]
Van pachtboerderij naar horeca
Op de Duin en Kruidbergerweg is het met mooi weer een drukte van belang in de brasserie ‘Hoeve Duin en Kruidberg’, schuin tegenover de ingang van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De vele bezoekers weten waarschijnlijk niet dat de hoeve een oude pachtboerderij is van de buitenplaats Duin en Kruidberg. Naast de voordeur van het woonhuis […]
Een mysterieuze bank
Aan de Wüstelaan vlakbij het chalet-restaurant Boschbeek staat een bank, die deels opgaat in het grote groen van het Burg. Rijkenspark, waardoor hij haast onopvallend wordt. Maar dat is hij niet. Het houten zitgedeelte rust op vier kleine pijlers van gemetselde bakstenen en wordt a.h.w. op sierlijke wijze omarmd door een dito kraag, die als […]
Het vlinderhuis
Zijn naam heeft het huis te danken aan de vlindervorm van het (oorspronkelijke) ontwerp. Het bijzondere huis is te vinden aan de Vinkenbaan 22 in Santpoort-Zuid. Als je over die Vinkenbaan loopt is het eerste dat opvalt dat het vlinderhuis laag ligt, bijna in een soort kom. En, vergeleken bij de omliggende huizen, ver naar […]
Een prachtig pad tussen Haarlem en Santpoort
Fietsend of wandelend uit druk Haarlem daalt er een weldadige rust op je neer als je het fiets- en voetpad langs de Jan Gijzenvaart op gaat. Rechts weilanden met koeien en ganzen, in het water eenden en links volkstuintjes. In de verte de contouren van Santpoort-Zuid. Dit pad heet het Schoterkerkpad, een naam met een […]
Een schoon oord
Aan de Hoofdstraat 268, hoek Johan van Beemlaan, staat de fraaie villa `Schoonoord` op de gronden van de vroegere blekerij Zorgvrij. En inderdaad: het is een schoon oord met een weids uitzicht, nu helaas overschaduwd door allerlei wegen en hoge gebouwen. Huize Schoonoord heeft niet altijd zo geheten. In 1791 koopt Hendrik Lits uit Amsterdam […]
Als een gestrand schip
Het is een imposant bouwwerk, het appartementencomplex (uit 1993) op de voormalige buitenplaats Spaarnberg aan de oostzijde van de Wüstelaan. Het lijkt een beetje op een schip dat dan gestrand zou zijn op het binnenduin van het huidige Rijkenspark. De bijnaam ‘schip’ is niet verwonderlijk omdat het bouwwerk een associatie oproept met een volumineus cruiseschip. […]
Een huis met historie
De woning aan het begin van de Duinweg of Duivelslaan is gebouwd in 1903. Santpoort Station, zoals Santpoort-Zuid destijds genoemd werd, kreeg hiermee een echt hulppostkantoor met wachtlokaal. In hetzelfde pand aan de Duinweg nr. 2 kwam ook een woonhuis voor de postmeester. Vóór die tijd was er een hulppostkantoor gevestigd in een groentezaak aan […]
Spaarnheuvel
Op een oude duintop, vroeger een droogberg van blekerij Leck en de Bergen, ligt, omringd door hoge bomen, een statig landhuis, dat in 1906 is gebouwd. Het draagt de naam Spaarnheuvel. De grond waar het huis op staat, maakte in het verleden deel uit van de buitenplaats Spaarnberg, dat er tegenover ligt. De villa is […]
Het spuithuisje
Het is niet alleen de naam die nieuwsgierig maakt, maar ook de charme van het vrijstaande éénlagige bouwwerkje op de hoek van de Vlugthovenstraat en de Kerkweg. Het is ondankszijn dubbele inrijdeuren duidelijk niet zomaar een garage. Zie de versiering met hetdecoratieve houtsnijwerk in de geveltoppen, het roosvenstertje aan de kant van de Kerkweg,de neggeblokken […]
Vier villa’s en één stijl
Aan het einde van de Wüstelaan staan vier in dezelfde stijl gebouwde villa’s. Zij zijn onderdeel van de eerste planmatige uitbreiding in Santpoort-Noord tussen 1905 en 1911. Het ging hierbij om een klein project dat de gemeente Velsen aan drie particulieren had uitbesteed. Een van de ‘concessiehouders’ liet een architect niet alleen twee huizenblokken in […]
De Dorpskerk
Net als overal zijn er ook in Santpoort door de eeuwen heen een hoopgebedsplaatsen, kerkjes en kapellen geweest. Maar er was en is maar ééndorpskerk, een kerk die met haar naam een centrale plaats in Santpoortopeist.De dorpskerk was qua omvang dan ook de eerste ‘echte’ kerk in Sant-poort. Nederlands Hervormd, inmiddels PKN. Heden ten dage […]
De Bewaarschool
Het gebouw aan de Wüstelaan 77-79 staat bij velen bekend als de Bewaarschool van mevrouw Wüste. En dat klopt. In 1885 had mevrouw Wüste-von Gotsch in ‘het Chalet’, het huidige restaurant Bosbeek, een bewaarschool – we zouden nu zeggen: kleuterschool – opgericht voor kinderen van drie tot zeven jaar. Het Chalet stond op haar landgoed […]
De groene long
Er zijn een hoop groene longen in Nederland. Wat de groene long van Santpoort bijzonder maakt is dat deze ook een hart is. Groene long spreekt voor zich: een stukje groen in een bebouwde omgeving dat zorgt voor zuurstof en natuurbeleving. Dat je die van Santpoort ook nog een hart kunt noemen komt doordat in […]
Een gat in de Hoofdstraat
Denkt u, zoals gewoonlijk in deze rubriek, een mooi historisch gebouw te zien, krijgt u een blik op het begin van de Terrasweg. Op de plek van het huidige adres Hoofdstraat 186 en de ruimte ernaast, die nu dus toegang tot de Terrasweg biedt, stond in de zeventiende eeuw etablissement De Groene Valk, een herberg […]
Een oude boerderij in Santpoort-Zuid
Aan het begin van de Bloemendaalsestraatweg staat boerderij Sinneveld. Al in de zestiende eeuw wordt de boerderij als hofstede vermeld. De naam ‘Sinneveld’ komt van de zeventiende-eeuwse eigenaar Jan Frans Sinneveld. Misschien kwam hij uit Sinneveld in Vlaanderen. In 1621 kocht hij een huisje met erf dat ‘in de Leck’ stond. Met de Leck werd […]
Een koetshuis aan de wandel
Dit van oorsprong witgepleisterde gebouw aan de Wüstelaan was vroeger een koetshuis, dat deel uitmaakte van het eertijds veel grotere landgoed Spaarnberg, in bezit van Adriaan van de Hoop, een gefortuneerd bankier. Hij was paardenliefhebber. Een stal annex koetshuis bezat hij in eerste instantie nog niet. In 1829 kocht hij in Haarlem een fraai grachtenpand […]
Hofstede De Kruidberg ( Duin en Kruidbergerweg 43)
De hofstede omvat een aantal bedrijfsgebouwen met bijbehorende paardentrailers, dekzeilen met strobalen daaronder, aanhangwagens en één gebouw dat cultuurhistorisch belangrijk is. Dat is het woonhuis met een daaraan aangebouwde stal. De geschiedenis ervan is ronduit interessant. Er stond al een boerderij toen de steenrijke Balthasar Coymans daar 350 jaar geleden (tussen 1644 en 1677) een […]
De Syrinx, een Rietveldhuis in Santpoort
Wie op de Harddraverslaan in Santpoort-Zuid wandelt, zal er wellicht achteloos voorbijlopen… Het huis op nr. 60 valt niet erg op. Maar als je weet dat dit huis ontworpen is door een van de belangrijkste Nederlandse architecten, Gerrit Rietveld (1888 – 1964), blijf je toch even stil staan om te ontdekken wat het bijzondere van […]
Laatste restant van een blekerij
Het lijkt wel of het kleine gebouw op de foto met grote zijwaartse kracht tegen het trottoir wordt aangedrukt, zo strak staat het aan de openbare weg. Het betreft het pand Hoofdstraat 270, hoek Johan van Beemlaan. Het blijkt een oude blekersschuur uit 1734 te zijn, die behoord heeft tot de van oorsprong 16de eeuwse […]
Een zeventiende-eeuws dubbelhuis
Op het eerste gezicht lijken het twéé huisjes aan de Bloemendaalsestraatweg nr.80. Maar schijn bedriegt, want al sinds het einde van de achttiende eeuw zijn de huisjes samengevoegd tot één ‘dubbelhuis’. Het huis ligt naar achteren; het was gelegen aan wat vermoedelijk een overslagplaats geweest is van de Jan Gijzenvaart, die voor langs het huis […]
Het huis van een Santpoortse uitgever
In 1902 liet de Santpoortse tuinder en verzekeringsagent Dirk Peereboom Middenduinerweg 2 bouwen (oorspronkelijk Brederoodscheweg 1). Zijn zoon, Klaas Peereboom, drie jaar oud, legde de eerste steen in 1903. Na vier keer van eigenaar verwisseld te zijn, kwam het pand in 1920 in handen van C.A. Mees, die hier een uitgeverij oprichtte. Deze uitgeverij gaf […]
Het huis van de dokter
Een huis van aanzien aan de Hoofdstraat (187) in Santpoort-Noord. Het imponeert omdat het groter is dan de andere huizen in dit stuk straat, maar ook vanwege het strenge karakter ervan. Dat ontleent het aan de grote hoge daklijst, aan het aan de voorzijde oprijzende schilddak met dakvenster en aan de sobere indeling van de […]
Een beeldschone beek
Wat een idyllisch beeld te zien hoe de Bosbeek haar weg zoekt door het Burg. Rijkenspark, op weg naar de Delft. Deze beek heette vroeger De Greppel (gegraven waterloop) en is een aftakking van de Brederodebeek die ten zuiden van kasteel Brederode ontspringt en waarvan de slotgracht deel van uitmaakt. Deze beek stroomt eveneens richting […]
Het Wijkgebouw
Vlakbij station Santpoort Zuid staat een wit, vrijstaand huis. Het adres is Wüstelaan 3. Ooit bestond ook Wüstelaan 1, de woning van de spoorwegwachter, maar dat huis is in 1959 afgebroken toen de loop van de Wüstelaan werd aangepast. De gevelsteen met de naam ‘WIJKGEBOUW’ herinnert ons aan de oorspronkelijke bestemming van het huis: een […]
Zadelmakerij, Kerkweg nr. 1
Dirk Peereboom, eigenaar van Middenduinerweg 2 en 4, heeft vermoedelijk in 1892 of anders rond 1900 het pand laten bouwen van de stenen die hij overhield na de bouw van nr. 4. Hij heeft de gevel laten pleisteren omdat de stenen verschillende maten en kleuren hadden. Na 1920 hebben hij en zijn vrouw hun winkel in […]
De Toorts
Interessante laan, die Duinweg of Duivelslaan, niet in het minst vanwege dat kleine gebouwtje op nummer 32. Het is niet gemakkelijk te zien, verscholen als het ligt achter een volumineuze laurierhaag. Het gebouwtje van rond 1925 is ontworpen door de Amsterdamse architect J.H. Mulder jr. en omvat één bouwlaag met een ook nu nog rietgedekt […]