Thuis in Santpoort
Thuis in Santpoort is een rubriek van Stichting Santpoort. In deze rubriek vertelt een redactie van schrijvers en fotografen elke maand over een markant punt in Santpoort. De rubriek wordt gepubliceerd in het plaatselijke nieuwsblad De Hofgeest, Facebook en op de website.
De redactie bestaat uit:
Schrijvers: Jos Diekstra, Annette Koster, Pim Boer en René Stommel
Fotografen: Florian van der Horst en Tialda Willems
Van pachtboerderij naar horeca
Op de Duin en Kruidbergerweg is het met mooi weer een drukte van belang in de brasserie ‘Hoeve Duin en Kruidberg’, schuin tegenover de ingang van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De vele bezoekers weten waarschijnlijk niet dat de hoeve een oude pachtboerderij is van de buitenplaats Duin en Kruidberg. Naast de voordeur van het woonhuis […]
Een mysterieuze bank
Aan de Wüstelaan vlakbij het chalet-restaurant Boschbeek staat een bank, die deels opgaat in het grote groen van het Burg. Rijkenspark, waardoor hij haast onopvallend wordt. Maar dat is hij niet. Het houten zitgedeelte rust op vier kleine pijlers van gemetselde bakstenen en wordt a.h.w. op sierlijke wijze omarmd door een dito kraag, die als […]
Het vlinderhuis
Zijn naam heeft het huis te danken aan de vlindervorm van het (oorspronkelijke) ontwerp. Het bijzondere huis is te vinden aan de Vinkenbaan 22 in Santpoort-Zuid. Als je over die Vinkenbaan loopt is het eerste dat opvalt dat het vlinderhuis laag ligt, bijna in een soort kom. En, vergeleken bij de omliggende huizen, ver naar […]
Een prachtig pad tussen Haarlem en Santpoort
Fietsend of wandelend uit druk Haarlem daalt er een weldadige rust op je neer als je het fiets- en voetpad langs de Jan Gijzenvaart op gaat. Rechts weilanden met koeien en ganzen, in het water eenden en links volkstuintjes. In de verte de contouren van Santpoort-Zuid. Dit pad heet het Schoterkerkpad, een naam met een […]
Een schoon oord
Aan de Hoofdstraat 268, hoek Johan van Beemlaan, staat de fraaie villa `Schoonoord` op de gronden van de vroegere blekerij Zorgvrij. En inderdaad: het is een schoon oord met een weids uitzicht, nu helaas overschaduwd door allerlei wegen en hoge gebouwen. Huize Schoonoord heeft niet altijd zo geheten. In 1791 koopt Hendrik Lits uit Amsterdam […]
Als een gestrand schip
Het is een imposant bouwwerk, het appartementencomplex (uit 1993) op de voormalige buitenplaats Spaarnberg aan de oostzijde van de Wüstelaan. Het lijkt een beetje op een schip dat dan gestrand zou zijn op het binnenduin van het huidige Rijkenspark. De bijnaam ‘schip’ is niet verwonderlijk omdat het bouwwerk een associatie oproept met een volumineus cruiseschip. […]
Een huis met historie
De woning aan het begin van de Duinweg of Duivelslaan is gebouwd in 1903. Santpoort Station, zoals Santpoort-Zuid destijds genoemd werd, kreeg hiermee een echt hulppostkantoor met wachtlokaal. In hetzelfde pand aan de Duinweg nr. 2 kwam ook een woonhuis voor de postmeester. Vóór die tijd was er een hulppostkantoor gevestigd in een groentezaak aan […]
Spaarnheuvel
Op een oude duintop, vroeger een droogberg van blekerij Leck en de Bergen, ligt, omringd door hoge bomen, een statig landhuis, dat in 1906 is gebouwd. Het draagt de naam Spaarnheuvel. De grond waar het huis op staat, maakte in het verleden deel uit van de buitenplaats Spaarnberg, dat er tegenover ligt. De villa is […]
Het spuithuisje
Het is niet alleen de naam die nieuwsgierig maakt, maar ook de charme van het vrijstaandeéénlagige bouwwerkje op de hoek van de Vlugthovenstraat en de Kerkweg. Het is ondankszijn dubbele inrijdeuren duidelijk niet zomaar een garage. Zie de versiering met hetdecoratieve houtsnijwerk in de geveltoppen, het roosvenstertje aan de kant van de Kerkweg,de neggeblokken aan […]
Vier villa’s en één stijl
Aan het einde van de Wüstelaan staan vier in dezelfde stijl gebouwde villa’s. Zij zijn onderdeel van de eerste planmatige uitbreiding in Santpoort-Noord tussen 1905 en 1911. Het ging hierbij om een klein project dat de gemeente Velsen aan drie particulieren had uitbesteed. Een van de ‘concessiehouders’ liet een architect niet alleen twee huizenblokken in […]
De Dorpskerk
Net als overal zijn er ook in Santpoort door de eeuwen heen een hoopgebedsplaatsen, kerkjes en kapellen geweest. Maar er was en is maar ééndorpskerk, een kerk die met haar naam een centrale plaats in Santpoortopeist.De dorpskerk was qua omvang dan ook de eerste ‘echte’ kerk in Sant-poort. Nederlands Hervormd, inmiddels PKN. Heden ten dage […]
De Bewaarschool
Het gebouw aan de Wüstelaan 77-79 staat bij velen bekend als de Bewaarschool van mevrouw Wüste. En dat klopt. In 1885 had mevrouw Wüste-von Gotsch in ‘het Chalet’, het huidige restaurant Bosbeek, een bewaarschool – we zouden nu zeggen: kleuterschool – opgericht voor kinderen van drie tot zeven jaar. Het Chalet stond op haar landgoed […]
De groene long
Er zijn een hoop groene longen in Nederland. Wat de groene long van Santpoort bijzonder maakt is dat deze ook een hart is. Groene long spreekt voor zich: een stukje groen in een bebouwde omgeving dat zorgt voor zuurstof en natuurbeleving. Dat je die van Santpoort ook nog een hart kunt noemen komt doordat in […]
Een gat in de Hoofdstraat
Denkt u, zoals gewoonlijk in deze rubriek, een mooi historisch gebouw te zien, krijgt u een blik op het begin van de Terrasweg. Op de plek van het huidige adres Hoofdstraat 186 en de ruimte ernaast, die nu dus toegang tot de Terrasweg biedt, stond in de zeventiende eeuw etablissement De Groene Valk, een herberg […]
Een oude boerderij in Santpoort-Zuid
Aan het begin van de Bloemendaalsestraatweg staat boerderij Sinneveld. Al in de zestiende eeuw wordt de boerderij als hofstede vermeld. De naam ‘Sinneveld’ komt van de zeventiende-eeuwse eigenaar Jan Frans Sinneveld. Misschien kwam hij uit Sinneveld in Vlaanderen. In 1621 kocht hij een huisje met erf dat ‘in de Leck’ stond. Met de Leck werd […]
Een koetshuis aan de wandel
Dit van oorsprong witgepleisterde gebouw aan de Wüstelaan was vroeger een koetshuis, dat deel uitmaakte van het eertijds veel grotere landgoed Spaarnberg, in bezit van Adriaan van de Hoop, een gefortuneerd bankier. Hij was paardenliefhebber. Een stal annex koetshuis bezat hij in eerste instantie nog niet. In 1829 kocht hij in Haarlem een fraai grachtenpand […]
Hofstede De Kruidberg ( Duin en Kruidbergerweg 43)
De hofstede omvat een aantal bedrijfsgebouwen met bijbehorende paardentrailers, dekzeilen met strobalen daaronder, aanhangwagens en één gebouw dat cultuurhistorisch belangrijk is. Dat is het woonhuis met een daaraan aangebouwde stal. De geschiedenis ervan is ronduit interessant. Er stond al een boerderij toen de steenrijke Balthasar Coymans daar 350 jaar geleden (tussen 1644 en 1677) een […]
De Syrinx, een Rietveldhuis in Santpoort
Wie op de Harddraverslaan in Santpoort-Zuid wandelt, zal er wellicht achteloos voorbijlopen… Het huis op nr. 60 valt niet erg op. Maar als je weet dat dit huis ontworpen is door een van de belangrijkste Nederlandse architecten, Gerrit Rietveld (1888 – 1964), blijf je toch even stil staan om te ontdekken wat het bijzondere van […]
Laatste restant van een blekerij
Het lijkt wel of het kleine gebouw op de foto met grote zijwaartse kracht tegen het trottoir wordt aangedrukt, zo strak staat het aan de openbare weg. Het betreft het pand Hoofdstraat 270, hoek Johan van Beemlaan. Het blijkt een oude blekersschuur uit 1734 te zijn, die behoord heeft tot de van oorsprong 16de eeuwse […]
Een zeventiende-eeuws dubbelhuis
Op het eerste gezicht lijken het twéé huisjes aan de Bloemendaalsestraatweg nr.80. Maar schijn bedriegt, want al sinds het einde van de achttiende eeuw zijn de huisjes samengevoegd tot één ‘dubbelhuis’. Het huis ligt naar achteren; het was gelegen aan wat vermoedelijk een overslagplaats geweest is van de Jan Gijzenvaart, die voor langs het huis […]
Het huis van een Santpoortse uitgever
In 1902 liet de Santpoortse tuinder en verzekeringsagent Dirk Peereboom Middenduinerweg 2 bouwen (oorspronkelijk Brederoodscheweg 1). Zijn zoon, Klaas Peereboom, drie jaar oud, legde de eerste steen in 1903. Na vier keer van eigenaar verwisseld te zijn, kwam het pand in 1920 in handen van C.A. Mees, die hier een uitgeverij oprichtte. Deze uitgeverij gaf […]
Het huis van de dokter
Een huis van aanzien aan de Hoofdstraat (187) in Santpoort-Noord. Het imponeert omdat het groter is dan de andere huizen in dit stuk straat, maar ook vanwege het strenge karakter ervan. Dat ontleent het aan de grote hoge daklijst, aan het aan de voorzijde oprijzende schilddak met dakvenster en aan de sobere indeling van de […]
Een beeldschone beek
Wat een idyllisch beeld te zien hoe de Bosbeek haar weg zoekt door het Burg. Rijkenspark, op weg naar de Delft. Deze beek heette vroeger De Greppel (gegraven waterloop) en is een aftakking van de Brederodebeek die ten zuiden van kasteel Brederode ontspringt en waarvan de slotgracht deel van uitmaakt. Deze beek stroomt eveneens richting […]
Het Wijkgebouw
Vlakbij station Santpoort Zuid staat een wit, vrijstaand huis. Het adres is Wüstelaan 3. Ooit bestond ook Wüstelaan 1, de woning van de spoorwegwachter, maar dat huis is in 1959 afgebroken toen de loop van de Wüstelaan werd aangepast. De gevelsteen met de naam ‘WIJKGEBOUW’ herinnert ons aan de oorspronkelijke bestemming van het huis: een […]
Zadelmakerij, Kerkweg nr. 1
Dirk Peereboom, eigenaar van Middenduinerweg 2 en 4, heeft vermoedelijk in 1892 of anders rond 1900 het pand laten bouwen van de stenen die hij overhield na de bouw van nr. 4. Hij heeft de gevel laten pleisteren omdat de stenen verschillende maten en kleuren hadden. Na 1920 hebben hij en zijn vrouw hun winkel in […]
De Toorts
Interessante laan, die Duinweg of Duivelslaan, niet in het minst vanwege dat kleine gebouwtje op nummer 32. Het is niet gemakkelijk te zien, verscholen als het ligt achter een volumineuze laurierhaag. Het gebouwtje van rond 1925 is ontworpen door de Amsterdamse architect J.H. Mulder jr. en omvat één bouwlaag met een ook nu nog rietgedekt […]
Een baken in Santpoort
Vroeger gingen rooms-katholieke Santpoorters ter kerke in Driehuis of in Schoten. Maar Santpoort breidt zich langzamerhand als forenzendorp uit. Men krijgt behoefte aan een eigen kerk. En die komt er. Kersverse pastoor A. Goossens krijgt de benodigde gelden bijeen om bouwgrond “De hoge berg” aan de Frans Netscherlaan aan te kopen.In 1932 wordt in een […]
De speeltuin van Santpoort
In augustus 2021 bestaat de Stichting Speeltuin Santpoort 75 jaar. In 1946 wilde de pastor van de Naaldkerk dat katholieke kinderen een eigen speeltuin kregen en niet speelden met onkerkelijken, dat was niet goed voor hun karakterontwikkeling. Men vond in dat jaar een geschikt terrein: het “Terraschbosch” bij de Naaldkerk. Toen het kerkbestuur in 1955 […]
De Pastorie
De voormalige pastorie van de Nederlands Hervormde Kerk Dorpskerk (nu de Protestantse gemeente Santpoort en Velserbroek) in Santpoort-Noord staat niet, zoals je misschien zou verwachten, aan de Pastorieweg, maar aan de Burgemeester Enschedelaan (nr. 36 hoek Pastorieweg). De kerk was in 1916 afgebrand en omdat ook de pastorie aan de Hoofdstraat (nr. 195) in slechte […]
De Jan Gijzenvaart
De Haarlemse burgemeester Johan Gijssen van Blanckevoort kreeg in 1537 toestemming “een vaert te moogen maeken” vanaf de duinen door de heerlijkheid Brederode tot aan de Delft en verder over Jan Gijssens eigen land tot het Spaarne. De vaart werd gebruikt voor het vervoer van duinzand, vandaar de oude naam Jan Gijsenzandvaart. Het zand uit […]
Draven in Santpoort
Tijdens de traditionele Santpoortse Feestweek wordt een deel van de Hoofdstraat altijd door de harddraverijvereniging omgetoverd tot renbaan. Het is dan een drukte van belang, er wordt ingezet op potentiële winnaars die snuivend staan te trappelen tot het startschot klinkt. Kortom: de Hoofdstraat is die dag dan even de harddraversbaan van ons allemaal. Maar wist […]
Een krokodil in Santpoort
Als u op een zonnige dag gezellig op het terras van Huize Duin en Kruidberg neerstrijkt, vergeet dan niet eens naar de zijgevel van het grote huis te lopen, dat uitkijkt op de ingang. Daar zit een venster. omlijst door zandstenen ornamenten. Rechts: een locomotief met daarvoor een krokodil, omringd door tabaksplanten. Wie komt daar […]
Een heel oude weg
Enkele maanden terug ging het in deze rubriek over ‘Een heel oude straat’, de Vlugthovenstraat. Nu over de weg die een vervolg daarop is. De Vlugthovenstraat splitst zich bij het zogeheten brandspuithuisje in Kerkweg en Middenduinerweg. Als je de laatste volgt kom je langs fraaie huizen, langs een kerk (de Naaldkerk), langs een park (het […]
Herdenkingsmonument
Het monument ter herinnering aan de gevallenen tegenover NS-station Santpoort-Zuid is ontworpen door de architect H.W. van Kempen en onthuld op 4 mei 1946. Omdat hetin slechte staat verkeerde, heeft de Stichting Santpoort in 2015 de gemeente Velsen gevraagd het monument in zijn oude luister te herstellen. Om dit verzoek kracht bij te zetten is […]
Een prachtig gelegen huis
Tussen restaurant Boschbeek en de Bosbeekschool in Santpoort-Noord staat ook nog het Huis ‘Boschbeek’. Het is gelegen aan de Wüstelaan op de hoek met de Velserhooftlaan. Het is omstreeks 1838 gebouwd op één van de droogbergen van de voormalige blekerij ‘Zorgvrij’. In 1836 had Jan Pieter A. van Wickevoort Crommelin een deel van de gronden […]
In Hollandse stijl
Sinds 1913 staan aan de Bloemendaalsestraatweg in Santpoort-Zuid drie aaneengesloten woningen, nr. 74 t/m 78, achter identiek hekwerk. Ze liggen op de terugliggende 17e eeuwse rooilijn, die hoorde bij de overslagplaats aan de voormalige Jan Gijzenvaart. De woningen zijn een goed voorbeeld van de in de 19eeeuw zeer populaire Hollandse neorenaissancestijl. Gebouwen in deze “Hollandse […]
Lopen
Je zou er zo aan voorbij lopen, aan de lopen van kanonnen die je vindt aan de Wüstelaan (tegenover nummer 78 aan de overkant). Ze markeren een bospad, een stukje van (of in het verlengde van) de Olga van Gotschlaan. Dat pad leidde in de tijd van Adriaan van der Hoop, de negentiende-eeuwse eigenaar van […]
Een heel oude straat
De Vlugthovenstraat is een van de oudste straten van Santpoort. De straat was onderdeel van de eeuwenoude verbindingsweg tussen het kasteel Brederode naar de Heereweg (huidige Hoofdstraat). Op een kaart uit 1631 is de Vlugthovenstraat te zien met enkele huisjes. Die zijn er niet meer. De straat vormde de grens van voormalige bleekvelden, later van […]
Voorplaats, kern van Santpoort
De Voorplaats vormt samen met de naaste omgeving de oude kern van het dorp Santpoort. Wegen die toen al bestonden, waren de huidige Hoofdstraat, Huis ten Biltstraat en de Vlugthovenstraat. De Voorplaats maakte oorspronkelijk deel uit van de oude hofstede Velserhooft, die zich uitstrekte naar het noorden toe richting Driehuis en waarvan de naam nog […]
Station Santpoort Zuid
Het is een charmant stationnetje dat Dirk Margadant in 1898-99 in Santpoort-Zuid heeft neergezet. Hij was een veelgevraagd architect, die ook station Haarlem (1842) en Bloemendaal (1900) op zijn naam heeft staan evenals Hollands Spoor te ’s Gravenhage. Het was niet het eerste station in Santpoort Zuid. In 1867 al was er een heus station […]
Een bijzonder hek in Santpoort
Een van de mooiere hekwerken van Santpoort is te vinden aan de Kweekerslaan in Santpoort-Noord. Het hek geeft toegang tot de Algemene Begraafplaats “De Biezen”. Sinds 1828 was het bij Koninklijk Besluit verboden te begraven binnen de bebouwde kom, dit vanwege mogelijke gevaren voor de volksgezondheid. Toch werden er tot rond 1870 nog steeds Velsenaren […]
Een brownie in het weiland
Hij staat er wat ingetogen en eenzaam in het weiland: de donkere bollenschuur in de Biezen. In het verleden is deze schuur een keer aan de wandel gegaan. Oorspronkelijk stond hij namelijk aan de Zijlweg in Overveen, waar hij in de eerste helft van de 19 e eeuw werd gebouwd in opdracht van een hyacintenkweker. […]
Het Binnenduinbos
Halverwege de Duinweg of Duivelslaan in Santpoort-Zuid zie je een lange afrastering met daarin een ijzeren toegangshekje. Achter de afrastering is een bos, het Binnenduinbos. Het is ongeveer 12000m2 groot. Er staan tweehonderd jaar oude beuken en honderd jaar oude linden. Het beukenpad dat westwaarts door het bos loopt, is waarschijnlijk een overblijfsel van de […]
Onder een lommerrijk dak van bladeren
Op weg naar de Pinksterfair bent u er ongetwijfeld langsgelopen: een ronde stenen bank met een grote vaas erop. Hij staat aan het begin van de oorspronkelijke oprijlaan naar Duin en Kruidberg, tegenover de bomenlaan naar Kennemergaarde, aan het eind waarvan de fam. Cremer haar eigenstationnetje had. Hoe komt die bank daar in het groen? […]
Station Santpoort Noord
Station Santpoort Noord is als eerste de eer te beurt gevallen door de Provincie Noord-Holland als ‘buitenpoort’ van Nederland te zijn aangemerkt. Een buitenpoort is een OV-knooppunt aan de rand van een natuurgebied. Terecht is daaraan veel aandacht besteed, ook in de Hofgeest. Maar het station heeft méér te bieden, zijn geschiedenis en zijn schoonheid. […]
De Hoeksteen
Een hoeksteen in het dorp Tijdens een wandeling of fietstochtje in Santpoort-Zuid kun je plots aan de Willem de Zwijgerlaan een soort van toren vanuit het duin zien oprijzen, waardoor je wellicht vermoedt, dat het gebouw er pal naast een kerk is geweest. Dat klopt. Het droeg de naam De Hoeksteen: “De steen (Christus) die […]
Kennemergaarde
Symbool van welvaart en geluk Sinds 7 september 2018 staan er weer pompoenen op de zuilen bij de ingang naar huis, parken manege Kennemergaarde aan de Duin- en Kruidbergerweg. In 1988 verdwenen dezespoorloos, nadat zij sinds 1912 in combinatie met een fraai hekwerk de ingang van hetbuitenplaatsje Kennemergaarde markeerden. Pompoenen zijn een geliefd ornament, zestaan […]
Een intiem concertgebouw
Zo zou je het gebouwtje aan de Kerkweg 29 kunnen noemen. Het is van oorsprong een kerkje, gebouwd in 1887 in opdracht van de Nederlandsch Hervormde Evangelisatievereniging “Het mosterdzaadje”, een van de kleinste zaadjes die kan uitgroeien tot een boom. Het kerkje kreeg de naam ELTHETO, dat “Uw Koninkrijk kome” betekent. Aan de buitenzijde (de […]
Twee woningen uit de 17e eeuw
Onmiddellijk voorbij de rotonde van de Hoofdstraat in Santpoort-Noord staan, aan de rechterkant van de Wüstelaan, twee witte, karakteristieke huizen. Beide dateren uit de zeventiende eeuw.Waarschijnlijk was nummer 103 in 1715 de eerste chirurgijnswinkel van Santpoort.In de achttiende en negentiende eeuw waren in de twee huizen veelal schilders en glazenmakers gevestigd. De ligging aan de […]